Çin Tarihi - 2 ( Zhou Hanedanı )

Zhou Hanedanı (MÖ 1046-256) 

 

Batı Zhou (MÖ 1046-770) 

Cennetin Yetkisi kavramı ilk kez Zhou döneminde ortaya çıkmıştır. Shanglar'dan iktidarı devralan Zhoular, kendi iktidarlarını meşru bir zemine dayandırmak için, Shanglar'ın zalimliklerini ve zulümlerini biraz da abartarak anlatarak, Gök'ün bunlara binaen Shanglar'dan desteğini kestiğini ve daha adil bir düzende yönetmesi için kendilerini naip olarak seçtiğini savundular. Bu zamanla halka da yerleşti. Hasatların iyi ya da kötü olmasının, kralın ahlaki doğruluğuna bağlı olduğu düşünülüyordu. Eğer kral adaletten ve doğruluktan şaşarsa yetkinin geri alınacağına inanılıyordu. Zhoular, cahil ve geri kalmış bir kabileydi ve iktidarı ele geçirdikten sonra Shanglar'dan kalma çiftçilik yöntemleri, yazı sistemleri ve bunun gibi birçok geleneği aynen benimsediler. 

Zhoular, Shang'tan aldıkları hakimiyeti genişlettiler ve Orta Krallığın çoğuna hakim güç oldular. Merkezi yönetim zayıftı. Zhoular, bu büyük coğrafyayı kontrol altında tutabilmek için Fengjian olarak bilinen bir tür feodal yöntem benimsediler. Başta akrabalarına, sadık general ve yöneticilere mülkler dağıtıldı. Bunlar, kendi topraklarında bağımsız bir yönetici gibiydi lakin fiilen hükümdara tabiiydi. Krala vergi veriyor ve düzenlenen bir ayinle sadakatlerini sunuyorlardı.

Su ve yağmur tanrısını temsil eden ve haliyle bereketin de önemli bir sembolü olan Ejderha, Zhoular tarafından benimsenmiştir. Sanattan mimariye, imparatorluğun giysilerinden kraliyet simgelerine kadar ejderha motifleri kullanılmıştır. Hatta o kadar ki, oturduğu taht ejderha tahtı olarak anılır oldu. Kendisinden sonra gelen bütün hükümdarlar ve hanedanlar ejderha tahtı için mücadele etti.

Çin'de Shang'tan hatta daha öncesinden beri atalara büyük bir saygı vardı ve hala günümüz Çin toplumunda önemli bir yer tutmaya devam etmektedir. Modernleşme çabaları içerisinde demiryolları inşa eden Qing Hanedanlığı sırasında, halk atalarına saygısızlık olduğunu düşündüğü için isyan ettiğini biliyoruz. Zhou'lar da atalarını tapınıyorlardı. Ölüp göğe yükselen atalarının, aşağıdaki zürriyetlerini etkileme gücüne sahip olduklarına inanıyorlardı. Kendilerini korumaları için adak sunuyorlardı. Adak yalnızca erkek üyelerden seçilirdi. Erkek üyenin kalmaması tam bir felaket senaryosu kabul ediliyordu. Atalara tapınma, ilk hanedan çevresinde başlasa da zamanla halka da sirayet etti.

Batı Zhouların 12. ve son hükümdarı You'nun tahta çıkışı hayırlı olmadı. Bir deprem oldu ve devamında heyelanlar meydana geldi. Hem güneş hem de ay tutulmaları yaşandı. You, halkın acılarına kulak asmadı. Sarayda zamanının çoğunu gözde metresiyle yaşıyordu. Onun bu vurdum duymaz tavrı, zevke düşkün hayatı ve rivayetlere göre halkı hayali düşmanlara karşı savaşa çağırması tebaasını kendisine düşman etti. Bir gün gerçek bir düşman olarak Xianyunlar'ın (Hunlar) ortaya çıkıp Zhou başkenti Haojing'e saldırı düzenleyince, Kral You gereken desteği bulamadı ve doğuya kaçmak zorunda kaldı. Başkentin Hoijeng'den doğudaki Chengzhou'ya değişmesi, Batı Zhou olarak bilinen dönemin kapanmasına ve Doğu Zhou olarak bilinen dönemin başlamasına neden oldu.

Doğu Zhou (MÖ 770-256)

Bu dönemin "Bahar ve Güz" olarak bilinen ilk yarısı (MÖ 771-446)  siyasal istikrarsızlığın ve kralın otoritesini kaybetmeye başladığı bir dönemdir. Zhoular, Xianyunlar'ın saldırıları sonucu güçten düşmesi ve büyük bir istikrarsızlığı yakalanması, derebeylerin daha bağımsız ve cüretkar hareket etmelerine neden olmuştur. Git gide otoritenin yitirilmesi, krallık makamını sembolik bir hale getirmiştir. En güçlü 12 üst düzey feodal prensler, önemli sorunların tartışılıp görüşüldüğü düzenli toplantılar tertiplediler. Tüm Zhou ordularının komutanlığını da kendi aralarından seçiyorlardı. Bu dönemde ayrıca Chu ve Wu gibi bazı feodal devletler tam bağımsızlıklarını ilan etmiştir. Bahar ve Güz dönemi sonrası parçalanma iyice artmış yüzlerce bağımsız devlet kurulmuştur. Bu devletlerin bütün Orta Krallığını tek bir bayrak çatısı altında toplamaya çalıştığı mücadeleye "Savaşan Devletler Dönemi" olarak adlandırılacaktır.

Bu dönemin diğer en önemli özelliği, yeni bir toplumsal, alim bir grubun oluşmasıdır. Bunlar gerek yerel feodal prenslere, gerek de devlet ve din işlerinde önemli danışmanlık hizmetleri vermiştir  Batı'da Helenizm'in çöküşü sonrası çıkan kaotik ortamda insanların yeni arayışları sonucu Staoculuk ve Epikürcülük gibi okulların kurulması gibi, benzer bir kaotik ortamda ilk Çin düşünce okulları ortaya çıktı. Bunlardan en bilineni Konfüçyüsçuluk oldu. Bu kişiler genelde çok iyi bir eğitime sahiptiler ve bu birikim, entelektüel transfer aracılığıyla çocuklarına aktarılıyordu. Böylelikle, eğitim ve din gibi alanların denetimi bu soylu kişilerin eline geçti. "Shih" (士)(edipler) olarak bilinen bu grup, daha sonraları Çin'in bürokratik sınıfı Mandarin'lerin temelini oluşturdu. Bu Shih'ler Çin'i boydan boya dolaşarak bulundukları yerde yöneticilerine hizmet edip danışmanlık yaptılar.